Pencerelerde terleme, camda buğu, rutubet niçin oluşur? Nasıl önlenir?

Terleme, rutubet, nem, buğu dediğimiz şey aslında normalde havanın içinde gaz halinde bulunan su buharının soğuk bir yüzey gördüğünde sıvı hale geçmesi ve size görünür olmasıdır. Dolayısıyla probleminiz aslında su buharının pencere çerçevesi üzerinde ya da camda sıvı hale geçerek size görünür olması değil, daha öncesinde bu kadar su buharının evden dışarı atılmamış ve birikmiş olmasıdır.

En başta, evinizde nem düzeyini ölçmek için çok ucuzları bulunan bir nem ölçme cihazı almanızı tavsiye ederim. Nem oranı %30dan az ya da %60dan fazla olmamalı içeride. Sağlık ve diğer bu yazıda bahsedilen sorunlara davetiye çıkartırsınız. Benim evimde 2 tane var. Bunların bazı modelleri evin dışındaki sıcaklığı da ölçüyor. Önemli olan sizin için evin içindeki bağıl rutubet yüzdesi. Şuraya bu ürünlerden birini almanız için bir link bırakıyorum: Hepsiburada Nem Ölçer Cihazı

Evde rutubet neden artar?

• Evde çamaşır kurutmak, kurutmak, ocak, su ısıtıcı (kettle), katalitik soba çalıştırmak, yemek yapmak, duş almak vb. faaliyetler iç mekandaki su ve su buharı miktarını mütemadiyen arttırır. Nefes almak bile 1 kişi için günde yarım litre gibi rutubet oluşmasına sebep olur. Rutubetin kaynağı bu gibi faaliyetlerdir.
• Modern evler daha iyi ısı yalıtımı sağladıklarından rutubet dışarıya kolay kaçamaz. Dışarıyla hava sirkülasyonu olmuş olsa, su buhar oranı yüksek olan hava doğal olarak rutubeti az olan havaya karışacaktır. Ancak yalıtımı yüksek evlerde siz evi havalandırmıyorsanız bu sirkülasyon doğal yolla olamaz ve rutubet problemi daha çok görülür.
• Artan kişisel su buharı üretim miktarıyla ters orantılı olarak modern konutlarda yaşam alanları küçülmüştür. Bu da terlemenin günümüzde daha çok görülmesine sebep olur.
• Yeni inşaatlar ilk aylarda inşaat malzemelerin kendi rutubetlerinden ötürü bu problemle daha çok karşı karşıya kalır.
• Her yeni kış sezonuna girerken soğuk havaların gelmesiyle rutubet problemi daha çok görülür ve ileriki günlerde azalır. Soğuk havalarda evi az havalandırıyor olmamız rutubetin artmasının sebebidir. İyi yalıtımlı pencereler doğal hava sirkülasyonu olmasını da engeller. Yani aslında daha iyi pencere kullanarak daha çok rutubeti evde tutmaya başladık. Havalandırmazsak bu rutubet kendini evin en soğuk yüzeylerinde mutlaka gösterecektir.

Neden gaz halindeki su buharı sıvı hale geçer?

Çünkü soğuk havanın içinde su buharı tutma kapasitesi sıcak havaya göre daha azdır. Bu bir fizik kuralıdır. Siz banyo yaparken su buharı havanın içine karışır ve odanın her yerinde havanın içinde vardır o su buharı. Ancak örneğin duvara yapışık olan ayna duvardan soğuk çektiğinden dolayı odaya göre nispeten soğuktur ve siz suyu o yüzeyde yani aynada görürsünüz. Çünkü oradaki hava aynadaki soğuktan ötürü içindeki su buharını daha fazla tutamaz ve su görünür olur. Buna biz terleme deriz. Ben hava çok soğuk bile olsa banyo yaptıktan sonra banyonun penceresini mutlaka 3 dakika açar banyoyu havalandırırım. Böyle yapmıyor olsaydım belki banyoda, belki evin başka bir yerinde evin içinde biriken rutubet kendini gösterecekti.

Rutubet genelde kendini nerelerde gösterir?

Odanızın içerisi sıcak ve sıcak havanın da su buharı tutma kabiliyeti fazla olduğu için su buharı havanın içinde artar, artar, artar. Ancak odada hava her yerde aynı ısıda değildir. Özellikle odanın ısı yalıtımı iyi olmayan bazı yüzeyleri nispeten soğuktur. Bunlar; pencereler, kapılar, duvarlar, tavan gibi odada ısı yalıtımı açısından en zayıf halka sayılabilecek yüzeyler olarak düşünülebilir. Bu yüzeyler nispeten soğuk olduklarından buralara yaklaştığında hava da soğur. Soğuk havanın gaz halindeki su buharını tutma kapasitesi daha düşük olduğundan, odanın genelinde olduğu gibi hava suyu içine hapsedemez ve sıvı hale geçer. Maddenin gaz halinden sıvı hale geçişine yoğuşma denir. Yoğuşma eğer pencerede kendini gösterirse “pencere terliyor” deriz, camda kendini gösterirse “cam buğu yapıyor” deriz, duvarda kendini gösterirse de “duvarda rutubet var, karardı, küflendi” deriz.

Pencerelerde Isıcam’ın içinde (iki cam plaka arasında) olan terleme (buğulanma) üretim veya montaj hatasından kaynaklanan ve yalıtım camı ünitesinin özelliğini sona erdiren bir hatadır. Böyle bir durumda ısıcam ünitesi garanti kapsamında değiştirilir. Bizim önlemeye çalıştığımız yoğuşma iç camın iç yüzeyinde, tavan ve duvarlarda meydana gelen yoğuşmadır. Isıcam’ınızın iç ve dış camları arasında yoğuşma görülüyorsa mutlaka Isıcam’ınızı garanti kapsamında değiştiriniz.

İç ortamda 20° C sıcaklık ve %50 bağıl nem olduğunda, buğulanmanın görülmeye başlanması için dış ortam sıcaklığının:

Öğrendiğimiz üzere su buharında yoğuşma, odanın en soğuk yüzeylerinde başka bir ifadeyle havanın su buharı tutma kapasitesinin en az olduğu yerlerde görülür.

Cam

Isıcam kullanılmıyor ise yoğuşma en başta camlarda göze çarpar. Pencereler şeffaf olmaları da itibari ile yoğuşmanın kolay gözlemlendiği yüzeylerdir. Dışarıyı göremez oluruz. Pencerelerde terleme sorunu diye sıkça duyduğumuz tabir de buradan gelmektedir.

Pencere

Eğer ısıcam kullanılıyor ise zayıf halka cam olmayacaktır. Hatta Isıcam Sinerji ve Isıcam Konfor gibi Low-E kaplamalı ısıcamların kullanılması iç camların sıcaklığını koruyacağından cam yüzeyindeki yoğuşmayı önler. Bu sefer de yalıtımlı doğrama kullanıp kullanmadığımız önem kazanır. Yalıtımsız doğrama var ise zayıf halka o olacağı için yoğuşma buralarda gözlemlenir. Eğer hem cam hem de doğrama (çerçeve) yalıtımlı ise, penceredeki zayıf halka yalıtım camının 2 yada 3 cam panelini birbirlerinden belli bir mesafede tutan, cam kenarlarındaki cam ara boşluk çıtası dediğimiz metal çıtalar olacaktır. Bu çıtaların ısı yalıtımlı olanlarına sıcak kenar cam çıtası denir. Evler için bunlardan özel ürettirmek zordur ama projeler için toptan yapıldığında uygulanmasında fayda vardır.

Duvar

Eğer pencerede terleme olmaması için tüm önlemler alındıysa, yani evin ısı açısından en zayıf halkası artık pencereler değil ise, yoğuşma soğuk duvarlarda gözlemlenebilir ve küfe sebep olur ki camlarda olandan çok daha sevimsiz ve masraflı bir durumdur.

Sonuç olarak rutubet probleminin görüldüğü yer bazen pencereler olsa da çözümü pencerelerde değildir. Pencereler günümüzde yüksek yalıtım sağlayarak ev içinde üretilen su buharının dışarıya sirküle olmasını engelleseler de bu ısı yalıtımı açısından istediğimiz bir sonuçtur. Asıl yapılması gereken şey ise;

• evimizi hergün 1-2 kez havalandırmaya
• baca varsa açık tutmaya
• evin içinde çamaşır kurutmamaya
• banyolarda havalandırma pencereleri bulundurmaya
• mutfaklarda aspiratör ve baca yolu ile havalandırmaya
• çiçek ve akvaryum gibi rutubet oluşturan nesneler kullanmamaya

gayret etmektir.

En ideali evde komple bir ev havalandırma sistemi olmasıdır. Bunu unutalım tabi. Türkiye’de böyle ev yoktur pek. Havalandırmadan kastettiğim havayı soğutmak ya da ısıtmak değil, havadaki bağıl nem oranını her zaman %50 civarında tutacak, evdeki nemli havayı sirkülasyonla alıp ideal seviyeye getirecek bir sistem. Aslında klima varsa evde, soğuk sıcak modu olduğu gibi klimalarda bir de nem alma modu vardır. Bunlar çözüm olabilir. Diyelim bunlar yok. O zaman ne yapmalı?

Evimizde havada hapsolmuş fazla nemi ideal seviyeye getirecek bir havalandırma sirkülasyon sistemimiz yoksa ne yapacağız? 3 ana başlıkta bunları sayabiliriz.

1- Hayat tarzımızı değiştirmek

2- Nem alma cihazları

3- Yalıtım

Bunların detaylarına bakalım:

1- Hayat tarzımızı değiştirmek:

1a- Yemek yaparken mutlaka aspiratör kullanın

1b- Kettle (su ısıtıcı) çalıştırırken uzun süre kaynamasına izin vermeyin

1c- Banyoda aspiratör kullanın. Özellikle duş alırken oluşan su buharının eve dağılmasına izin vermeyin. Banyonun ışığı yandığında devreye giren bir aspiratör iyi fikir olabilir.

1d- Banyo yaparken varsa cam, camı açabilirsiniz, ya da banyo biter bitmez açabilirsiniz. Banyodan sonra duşakabin camlarını çekçekle çekebilirsiniz. Çekmediğinizde orada kalan su da havanıza karışabilir su buharı olarak.

1e- Çok soğuk günlerde de olsak evi arada sırada havalandırın.

1f- Evde çamaşır kurutmak iyi fikir değil. Kurutma makinesine ne dersiniz?

2- Nem alma cihazları

Nem alma cihazları hakkında daha sonra belki tavsiyelerim olabilir. Şu an sizi bu konuda kendi araştırmanıza emanet ediyorum. İleride belki tavsiye cihaz yazabilirim.

3- Yalıtım

Duvarların yalıtımı, pencerelerin iyi yalıtımı asla nemle savaşın tek yöntemi olarak kullanılmamalı. Çünkü evde nem varsa yalıtım bunun ancak görünür olmasını engeller. Yani cam yalıtımsızsa ve orada rutubeti görüyorsak bu camın problemi değil aslında evin rutubet problemidir. Duvarda küf oluşması o duvarın yalıtımının kötü olmasından ileri gelir, doğru, yalıtımı arttırırsak düzelebilir, doğru ama bu sefer de evde yalıtım açısından en zayıf halka neresi ise orada kendini gösterir sorun. Tabi yüksek nemin sağlığımıza zararı da cabası. Duvarımızda görünmemesini istediğimiz kadar sağlığımıza zarar vermemesini de istiyoruzdur herhalde? O zaman yine mecburuz evdeki rutubeti düşürmeye.