Yeşil Bina Değerlendirme Sertifikaları

Binalar, çevre üzerinde kapsamlı doğrudan ve dolaylı etkilere sahip. İnşaat aşaması, yerleşme, kullanım dönemi, yenilemeler, değişiklikler ve yıkım gibi bir çok aşamada enerji, su ve hammadde kullanılır. Doğal kaynaklar tüketilirken atıkların ve potansiyel zararlı emisyonlar oluşur. Bunlar da çevre kirliliğine ve küresel ısınmaya sebep olur. Binalar dünyadaki karbondioksit salınımının %40’ından sorumludurlar.

Binaların çevre üzerinde bu etkisini azaltmak amacıyla yeşil binalar dediğimiz çevreci, sürdürülebilir binalar konsepti özendirilmeye çalışılıyor. Bunun için de yeşil bina standartları ve sertifika sistemleri önemli rol oynuyor.

Yeşil bina standart ve sertifikalarını genel olarak:

1- Bina Standartları
2- Yeşil Kanunlar
3- Yeşil Ürün Sertifikaları
4- Yeşil Bina Derecelendirme ve Sertifika Sistemleri

olarak ayırmakta fayda var. Bu yazının konusu 4. başlık olan yeşil bina derecelendirme ve sertifika sistemleri. Bu sistemler birçok açıdan binaların çevresel etkilerini değerlendiriyor ve uyulması zorunlu kanun ve yönetmeliklerin üzerinde bir performans göstermelerini özendiriyor. Sürdürülebilirlik sertifikası da diyebileceğimiz bu değerlendirmelerin hepsi birbirlerinden birçok şekilde ayrılıyorlar. Genel olarak bu değerlendirme sistemlerinden her biri; enerji, CO2, ekoloji, ekonomi, sağlık ve refah, inovasyon, yönetim, yenilebilir teknoloji, iç mekan çevre kalitesi, ulaşım, su, atık, çevre kirliliği, malzeme, arazi kullanımı gibi değerlendirme kriterlerinin birçoğunu değerlendirmeye alır.

Dünya’da konuyla ilgili ilk örnek 1990’larda BRE tarafından geliştirilen BREEAM. Ardından ABD’deki Yeşil Binalar Konseyi (USBGC)’nin geliştirdiği LEED geliyor. Aşağıda birçok sertifikayı kullanıldıkları ülke ve çıktıkları yıllar olarak bulabilirsiniz. Ancak aralarından LEED ve BREEAM uluslararası itibar gören 2 sertifika olarak dikkat çekiyor ve Türkiye’de de bu sertifikaları alan bina sayısı artıyor. Sizce yerli sertifikalar LEED ve BREEAM gibi sertifikaların popülerliğini azaltabilir mi? Yada başka bir gruba hitap edebilir ve yaygınlaşabilir mi? Değerlendirmelerinizi aşağıda yorum olarak almak isteriz.

Şimdi sertifikaları, içeriklerine girmeden, tarihsel sıralamada listeleyelim ve en son da Türkiye’de bu konudaki çalışmalardan bahsedelim.

Dünya’da yeşil bina değerlendirme sertifikaları:

BREEAM (1990, İngiltere)
http://www.breeam.com/
Yapı Araştırma Kuruluşu’nun Çevresel Değerlendirme Metodu (ing: BRE Environmental Assessment Method) BREEAM için bugüne kadar 78 ülkede 2.200.000’in üzerinde değerlendirme başvurusu yapılmış olup 556.000 yapı sertifikalandırılmıştır. İsveç, Norveç, Hollanda, İspanya gibi ülkelerin değerlendirme sertifikaları BREEAM’in versiyonları desek haksızlık etmiş olmayız.

Pasif Ev (Almanca: PASSİVHAUS, İngilizce: Passive House) (1990, Almanya)
Pasif Ev kavramına yeşil bina değerlendirme sertifikaları arasında yer verdim ancak bu sadece farkı anlatabilmek için bir şans olarak gördüğüm için. Pasif evler yüksek enerji verimli evlerdir. Bütün yeşil binalar enerji verimli demek değildir. Yani enerji verimliliği yeşil binalar için zorunlu bir önşart değildir. Bazı yeşil bina sertifikalarında enerji verimliliği bir değerlendirme kriteri değildir. Dolayısıyla pasif ev kavramı ile diğer yeşil bina sertifikalarını karşılaştırmak doğru olmayacaktır. Hatta binanın, iki sertifikaya; hem pasif ev sertifikası, hem de bir yeşil bina değerlendirme sertifikası için aday olması tamamlayıcı olmaları açısından değerlendirilebilecek bir seçenektir.

Daha detaylı bilgi için bkz. Pasif Ev ve Pasif Ev Pencereleri

HK-BEAM (1996, Hong Kong)
http://www.beamsociety.org.hk/

LEED (1998, ABD)
http://www.usgbc.org/leed
Enerji ve Çevre Dostu Tasarımda Liderlik (ing: Leadership in Energy and Environmental Design) olarak geçen ve Amerikan Yeşil Binalar Konseyi (ing: USGBC: United States Green Building Council) tarafından verilen sertifika ülkemizde de biliniyor. LEED, 162 ülkede 82.000 ticari konut sertifikası olmak üzere 200.00in üzerinde ehliyet vermiştir bugüne kadar. (2017 itibari ile)

IISBE (1998, Çok uluslu)
http://www.iisbe.org/
International Initiative for Sustainable Built Environment
Sürdürülebilir Bir Çevre Yapısı için Uluslararası Girişimi uluslararası bir organizasyondur.

HQE (2002, Fransa)
http://www.behqe.com/
High Quality Environmental standard by ASSOHQE

ITACA (2002, Italy)

GREENSTAR (2003, Avustralya)
Greenstar, 2003 yılında Avustralya Yeşil Bina Konseyi (GBCA) tarafından geliştirilmiştir. Binaların çevresel tasarımını ve yapımını değerlendirir.

CASBEE (2004, Japonya)
http://www.ibec.or.jp/CASBEE/
Comprehensive Assessment for Building Environmental Efficiency
Binaların Çevresel Etkinliği Ġçin Detaylı Değerlendirme Sistemi

THREE STAR (2006, Çin)

GRIHA (2007, Hindistan)
http://www.grihaindia.org/
Green Rating for Integrated Habitat Assessment
by MNRE (Ministry of New and Renewable Energy, Government of India)

DGNB (2008, Almanya)
http://www.dgnb-system.de/en/
Bu sertifika sistemi Alman Sürdürülebilir Binalar Konseyi (DGNB – Deutsche Gesellschaft für Nachhaltiges Bauen) ile Ulaştırma, İnşaat ve Şehir İşleri Bakanlıklarının birlikte binaların değerlendirme ve planlamasında kalite açısından kapsamlı bir araç olarak geliştirilmiştir.

DGNB kar amacı gütmeyen, devlete ait olmayan bir organizasyondur. Sürdürülebilir tasarım, inşaat ve bina yönetimi için yollar ve çözümler bulmayı amaçlar.

2009 yılında ofis ve idare binaları için kurulan sistem geliştirilerek 2010’da mevcut ve yeni binalar, eğitim kurumları ve ticari binaları da kapsayan uluslararası bir sistem haline geldi. DGNB’nin asıl görevi sürdürülebilir binaları sertifikayla ödüllendirmektir. Bu sertifikada ödüller bronz, gümüş ve altın kategorilerinde verilir.

6 etki alanında değerlendirme yapılır: ekolojik kalite, ekonomik kalite, sosyo-kültürel kalite, teknik kalite, süreç kalitesi ve yer (şantiye) kalitesi

Türkiye’de yeşil bina değerlendirmesi ile ilgili çalışmalar

Yeşil bina değerlendirmesi alanında Türkiye’de aşağıdaki çalışmalara rastlıyoruz:

Yeşil Yıldız (2008)
T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından başlatılan, çevreye duyarlı konaklama tesislerine verilen bir çevre etiketi sertifikasıdır. Bir yeşil bina sertifikası olarak kategorize edilebilecek kapsamda, en azından diğerlerinin yanında, sayılamaz.

Enerji Kimlik Belgesi
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı tarafından Binalarda Enerji Performansı (BEP) yönetmeliği kapsamına giren binaların m² başına düşen enerji tüketim miktarı ve buna bağlı CO2 salınımı hesaplanması için BEP-HY geliştirilmiştir. Bu yöntemle hesaplamaları kolayca yapan BEP-TR isimli uygulama sayesinde enerji kimlik belgesi düzenlenmektedir. Enerji kimlik belgesi 10 sene geçerlidir.

Güvenli Yeşil Bina Belgesi
TSE Güvenli Yeşil Bina Belgesi
TSE tarafından verilen belgenin 10 sene geçerliliği bulunuyor.

LEED ve BREEAMS gibi değerlendirme sertifikalarına karşılık gelebilecek anlamda çalışmalar:

ÇEDBİK Konut Sertifikası (2013)
http://www.cedbik.org/

08.12.2014 tarihinde yayınlanan yönetmelik:
sürdürülebilir yeşil binalar ile sürdürülebilir yerleşmelerin belgelendirilmesine dair yönetmelik
bu yönetmeliğin çıkışıyla da Yeşil Sertifika Türkiye projesi başlıyor:

Yeşil Sertifika Türkiye Projesi
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı üzerinde çalışmaya başlamış. Şube Müdürü Sayın H. Namık Sandıkçı, Ocak 2017’de gerçekleştirilen Enerji Verimliliği Forum ve Fuarı’nda bu bilgiyi verdi.

Yeşil Sertifika için Çevre ve Şehircilik Bakanlığı çalışmalarına başladı